Meningokoki

Meningokoki to bakterie, które powodują wystąpienie groźnej dla zdrowia i życia inwazyjnej choroby meningokowej. Zachorowalność nie jest bardzo duża, ale śmiertelność sięga do 70 – 80%. Sprawdź jak możesz chronić się przed zagrożeniami powodowanymi przez meningokoki.

Choroba meningokokowa - co to jest?

Zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru, liczba zachorowań na chorobę meningokokową w 2017 roku wzrosła w stosunku do poprzedniego roku o 61 przypadków. W roku 2016 zgłoszono 167 przypadków zachorowań, a w 2017 roku -  228. W wyniku zakażenia bakterią Neisseria meningitidis na zapalenie opon mózgowych zachorowały w roku ubiegłym 122 osoby, a na posocznicę (sepsę) 158 osób.

Meningokoki – sprawcy choroby

Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis. Nazywane są także dwoinkami zapalenia opon mózgowych. Powodują wystąpienie niezwykle groźnych dla zdrowia chorób, które noszą miano inwazyjnej choroby meningokokowej. Zalicza się do niej: zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych oraz posocznicę (sepsę). Są to choroby stosunkowo rzadkie ale mogące w zaledwie kilka godzin doprowadzić do śmierci. Szansą na przeżycie jest odpowiednio wczesne rozpoznanie choroby i szybkie wdrożenie leczenia. Nie daje ono jednak gwarancji całkowitego wyleczenie. U niektórych osób może dojść do trwałego okaleczenia, a powrót do pełnego zdrowia może być procesem długotrwałym.

Grupy największego ryzyka zakażenia meningokokami

Kto jest najbardziej narażony na zakażenie meningokokami:

• dzieci do 4 roku życia, ponieważ ich system odpornościowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały,
• młodzi dorośli, między 15. a 24. rokiem życia,
• osoby starsze, ze względu na osłabiony układ odpornościowy.

Drogi zarażenia meningokokami

Rezerwuarem meningokoków jest wyłącznie człowiek. Meningokoki występują u około 20% zdrowych ludzi w jamie nosowo – gardłowej. Ich nosicielami mogą być ludzie w każdym wieku. Główną drogą ich przenoszenia jest droga kropelkowa: kichanie, kaszel. Prócz tego, źródłem zarażenia może być kontakt bezpośredni, np. intymny, głęboki pocałunek. 

Objawy choroby meningokokowej

Okres wylęgania choroby meningokowej wynosi od 2 do 10 dni. Wczesne objawy występują w ciągu pierwszych 4-6. godzin od zarażenia. Należą do nich zły stan ogólny, letarg, gorączka, nudności, wymioty, odmowa przyjmowania pokarmów,  rozdrażnienie, objawy infekcji górnych dróg oddechowych, ból brzucha oraz biegunka.

W przypadku dzieci najczęstsze objawy to: gorączka, ból głowy, wymioty, senność, sztywność karku i plamista wysypka krwotoczna. U dzieci poniżej drugiego roku życia może pojawić się: rozdrażnienie, nieutulony płacz, postękiwanie, niechęć do jedzenia, zaburzenia napięcia mięśniowego, uwypuklone ciemiączko, sinica oraz nieprawidłowe ułożenie ciała.

Zachorowanie na sepsę objawiać się będzie: bólem kończyn dolnych, bladą, marmurkowa bądź sina skórą oraz zimnymi dłoniami i stopami. A ponadto współwystępować może: przyspieszenie akcji serca, duszność, wzmożone pragnienie, skąpomocz, wysypka, ból brzucha, zaburzenia świadomości i szybkie pogarszanie się stanu ogólnego.

Do objawów zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych należą natomiast: silny ból głowy, sztywność karku, nadwrażliwość na światło, zaburzenia świadomości, drgawki, objawy neurologiczne oraz oponowe.

Leczenie zakażenia meningokokami

Osoby, które zachorowały na zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych lub posocznicę powinny zostać w trybie pilnym przewiezione do szpitala i być natychmiast poddane leczeniu antybiotykami. Profilaktycznie antybiotyk powinny otrzymać również osoby, które miały bardzo bliski kontakt z osobą chorą na inwazyjną chorobę meningokokową. Przez bliski kontakt należy rozumieć wspólne mieszkanie lub spanie w tym samym pomieszczeniu.

Profilaktyka zakażenia menigokokami obejmuje szczepienie oraz przestrzeganie higieny osobistej, a także nieużywanie wspólnych szklanek i sztućców, nie picie z tej samej butelki, nie jedzenie tej samej kanapki, nie palenie tego samego papierosa.

Szczepienia przeciw meningokokom

W Polsce najczęściej występują meningokoki typu B i C. Te ostatnie są odpowiedzialne za wywoływanie ognisk epidemicznych. Szczepienie przeciw meningokokom w Polsce jest szczepieniem zalecanym, szczególnie u:

• niemowląt powyżej 2 miesiąca życia,
• dzieci i osób dorosłych narażonych na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej,
• dzieci i osób dorosłych z wrodzonymi niedoborami odporności, zakażonych wirusem HIV, z nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby,
• niemowląt od 2 miesiąca życia z grup ryzyka zaburzeń odporności narażonych na zachorowanie nastolatków oraz osób powyżej 65 roku życia.

Stosuje się szczepionki skoniugowane monowalentne oraz wielowalentne, a także szczepionki białkowe przeciw serogrupie B. W zależności od zagrożenia epidemiologicznego na danym obszarze lekarz może zalecić jedną ze szczepionek dostępnych w placówkach enel – med:

• Bexsero - monowalentna szczepionka przeciw Neisseria meningitidis B,
• Menveo - czterowalentna, przeciwko meningokokom typu A, C, W 135 i Y,
• NeisVac - C – przeciwko meningokokom typu C,
• Nimenrix - przeciwko meningokokom typu A, C i Y,
• Trumenba - monowalentna szczepionka przeciw Neisseria meningitidis B.

Działania niepożądane po podaniu szczepionek nie wiążą się z istotnymi efektami ubocznymi i występują rzadko. Mogą to być: odczyny miejscowe w postaci zaczerwienienia, obrzęku i bólu w miejscu wstrzyknięcia oraz łagodne reakcje ogólne, czyli rozdrażnienie, senność, gorączka, ból głowy czy brak łaknienia. Pojawiają się w ciągu pierwszych kilku dni po szczepieniu i samoistnie ustępują.